نیروهای ارمنی در منطقه قره‌باغ کوهستانی با شرایط آتش‌بس پیشنهادی نیروهای حافظ صلح روسیه بعد از متحمل‌شدن چند شکست در میدان نبرد موافقت کردند. بر‌اساس گزارش خبرگزاری اینترفکس، توافق آتش‌بس به این معنی است که نیروهای قره‌باغ باید تمام تسلیحات سنگین را منهدم و خارج کنند. توقف کامل خصومت‌ها از ساعت یک عصر دیروز (به وقت محلی) ۲۰سپتامبر۲۰۲۳(چهارشنبه، ۲۹شهریور) اجرایی شده است. منابع رسمی ارمنی مدعی شده‌اند در کمتر از ۲۴ساعت از عملیات نظامی جمهوری آذربایجان در منطقه قره‌باغ کوهستانی، بیش از ۳۰نفر کشته و بیش از ۲۰۰نفر در نتیجه گلوله‌باران زخمی شده‌اند. آناهیت ماناسیان، مدافع حقوق‌بشر جمهوری ارمنستان در پیامی در فیس‌بوک افزود: هفت نفر از کشته‌شدگان غیرنظامی بودند که دو کودک را شامل می‌شود.
تایید توافق آتش‌بس در باکو
وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در تایید این توافق اعلام کرد توافقی برای تعلیق «فعالیت‌های ضدتروریستی» در منطقه قره‌باغ کوهستانی حاصل شده است. این وزارتخانه همچنین ادعا کرد قبل از موافقت با تعلیق اقدامات خود، نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان کنترل بیش از ۹۰موضع رزمی ارمنستان را به دست گرفتند. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد تعلیق فعالیت‌های نظامی خود را تحت این شروط که «شبه‌نظامیان ارمنی و تشکیلات مسلح غیرقانونی در قره‌باغ سلاح‌های خود را زمین بگذارند؛ مواضع رزمی و پست‌های نظامی خود را ترک کنند و کاملا خلع سلاح شوند و خاک جمهوری آذربایجان را ترک کنند؛ شبه‌نظامیان غیرقانونی منحل شوند و در عین حال همه سلاح‌ها و تجهیزات سنگین تسلیم شود»، پذیرفته است. طبق اعلام این وزارتخانه، تحقق همه این فرآیندها در هماهنگی با نیروهای حافظ صلح روسیه تضمین می‌شود. به عبارت بهتر، نیروهای حافظ صلح روسی، نقش محوری و پررنگی را در ایجاد و تضمین آتش‌بس داشته و خواهند داشت.
بیانیه روس‌ها
وزارت خارجه فدراسیون روسیه با صدور بیانیه‌ای خواستار توقف دور جدید درگیری‌های مسلحانه جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه قره‌باغ کوهستانی شد. وزارت خارجه روسیه با بیان این‌که سرنوشت حل‌وفصل مناقشه قره‌باغ به‌طور اساسی تحت تاثیر اذعان ارمنستان به این‌که قره‌باغ کوهستانی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان است، قرار دارد، گفت: «این امر شرایط اساسی امضای بیانیه سران مسکو، ایروان و باکو مورخ ۹نوامبر ۲۰۲۰ و همچنین موقعیت نیروهای حافظ صلح روسیه را تغییر داد.»
این وزارتخانه تصریح کرد نیروهای حافظ صلح روس تلاش‌های خود را برای بهبود وضعیت انسانی در میدان هماهنگ کرده و به آغاز گفت‌وگوی مستقیم بین جمهوری آذربایجان و مقامات قره‌باغ کمک کردند.
توطئه‌های دنباله‌دار غرب
آتش‌بس اخیر در حالی حاصل شد که شورای امنیت سازمان ملل به درخواست فرانسه، جلسه‌ای فوق‌العاده برای بررسی درگیری‌های جدید در منطقه قره‌باغ برگزار کرده بود اما به نظر می‌رسد با نقش‌آفرینی مسکو در روند برقراری آتش‌بس، قدرت ابتکار عمل غرب، حداقل در قبال درگیری‌های اخیر در منطقه قره‌باغ کوهستانی کاهش پیدا کرده است. بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل معتقدند واشنگتن، لندن و پاریس انتظار محدود‌شدن مناقشه اخیر (به لحاظ زمانی و جغرافیایی) را نداشته و خود را برای یک مانور سیاسی، تبلیغاتی و ضد‌امنیتی گسترده طی روزهای آتی آماده کرده بودند.
با این حال، سؤال اصلی همچنان به قوت خود باقی است: آیا متعاقب آتش‌بس اخیر، تنش‌ها میان باکو و ایروان پایان پیدا می‌کند؟ پاسخ این سؤال بستگی به درایت طرفین و بازی نکردن هر‌یک از آنها در زمین آمریکا و رژیم اشغالگر قدس دارد. قدر متیقن ماجرا این است که استراتژی رژیم اشغالگر قدس و آمریکا در قره‌باغ و حوزه قفقاز، هرگز بر مبنای تنش‌زدایی در منطقه بنا نشده و برعکس، تزریق تنش‌های دنباله‌دار و عمیق میان دو کشور ارمنستان و آذربایجان به دستور کاری ثابت در محاسبات آنها مبدل شده است. از این‌رو آتش‌بس اخیر را نمی‌توان چندان اطمینان‌بخش تلقی کرد، زیرا متاسفانه هر دو بازیگر (ایروان و باکو) در موارد متعددی به صورت خواسته یا ناخواسته، تسلیم القائات و بازی‌های پشت‌پرده و آشکار بازیگران فرامنطقه‌ای بحران‌ساز می‌شوند. در چنین شرایطی، قطعا تضمین ثبات آتش‌بس اخیر و به‌صورت کلی، تلاش برای کاهش هزینه‌های مداخله‌گرایی غرب و رژیم صهیونیستی در منطقه حساس آسیای میانه و قفقاز باید تبدیل به یک راهبرد کلان و مشترک میان کشورهای ۳+۳ (آذربایجان، ارمنستان، ایران، گرجستان، روسیه و ترکیه) شود. این همان اصل مهمی است که جمهوری اسلامی به صورتی ویژه بر آن تاکید می‌ورزد.
