راهکارهای عملی جذب مخاطب سیال و سرسخت

بر این اساس، ضرورت مخاطب پسندی تولیدات رسانه‌ای در رسانه ملی همواره مورد تاکید قرار گرفته است، اما به نظر می‌رسد، راهکارهای عملی این امر باید بیش از پیش در دستور کار مراکز علمی برنامه‌ریزی و برنامه‌سازی سازمان صداوسیما قرار گیرد. واگیرایی احتمالی بخشی از مخاطبان دیروز رسانه ملی ریشه در چند عامل و تحول اساسی دارد که از مهم‌ترین این تحولات می‌توان به ظهور شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای فارسی زبان و ظهور و عمومی شدن رسانه‌های نوین ازجمله شبکه‌های اجتماعی و اینترنتی و موبایلی اشاره کرد. بنابراین در برابر دو تحول مذکور باید استراتژی رسانه‌ای بهینه را طراحی کرد و به کار گرفت.

اگر بخواهیم به راهکار مربوط به مهاجرت بخشی از مخاطبان سنتی خود به رسانه‌های نوین اشاره کنیم، باید گفت تحولات تاریخی فناوری‌های رسانه‌ای نشان می‌دهد که اساسا ریزش درصدی از مخاطبان دو رسانه رادیو و تلویزیون و گرایش آنها به رسانه‌های نوین، امری طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است چراکه ظهور هر رسانه نوین به افول دوران طلایی رسانه‌های پیشین منجر شده است.

اما این امر را نباید به معنای تسلیم شدن محض در برابر رسانه‌های نو قلمداد کرد، بلکه فرامتغیرهای حاکم بر رسانه‌های نو نشان می‌دهد که می‌توان از ظرفیت‌های آنها به عنوان بستری جدید و متمایز و در عین حال ابزاری مکمل برای رادیو و تلویزیون استفاده کرد؛ امری که در رسانه ملی دنبال شده ولی به هیچ وجه کافی به نظر نمی‌رسد،‌ اما در مقابل شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای بی‌شک باید به نقاط ضعف و قوت آنها و خود بپردازیم تا مزیت‌های بومی را در کارزار جذب مخاطبان افزایش دهیم. باید پذیرفت که امروزه در رادیو و تلویزیون نمی‌توان با شیوه‌های 20 سال قبل برنامه‌سازی کرد و باید به دلیل افزایش قدرت مخاطبان سهم ویژه و متمایزی برای آنها در برنامه سازی در نظر گرفت‌. برای مثال اگر تا دیروز مستندهای تلویزیونی ما چند ریزگونه محدود بود، امروز باید به بهره‌مندی مقتضی از ظرفیت‌های ساختار (تلویزیون واقع نما) بیندیشیم که در آن حضور مردم عادی بسیار جدی است. اگر تا دیروز اغلب مهمانان برنامه‌های گفت‌وگومحور ما مسئولان، متخصصان و بویژه ستاره‌های ورزش و سینما بودند امروز باید بخشی از این برنامه‌ها را به حضور مردم عادی با تجارب زیسته متمایز و جذاب بدهیم. اگر تاکنون مخاطبان ما صرفا از طریق تلفن و نامه می‌توانستند با حوزه خبر در ارتباط باشند،‌ امروزه باید روزنامه‌نگاری شهروندی را به عنوان یکی از راهکارهای افزایش نقش آفرینی مخاطبان در تولید خبر مورد بهره‌برداری قرار دهیم.

کوتاه سخن این که نگاهی بر تحولات تاریخی رسانه‌ها نشان می‌دهد، سازمان‌ها و موسسات رسانه‌ای کندرو نتوانسته‌اند با تحولات مختلف رسانه‌ای مقابله کنند، مگر با اتخاذ راهبردهای روزآمد و خلاقانه؛ موضوعی که کاربست آن در رسانه ملی نیز اجتناب‌ناپذیر است و باید مخاطبان قدرتمند امروز را وارد جریان تولید رسانه‌ای کنیم.

سیدمحسن لطیفی

مدیرکل صدا و سیمای مرکز آذربایجان شرقی